عامل زنانه: حدود 30 -40 درصد علت ناباروری میباشد. به دلیل پیچیدگی سیستم تولید مثل زنان ، به صورت زیر تقسیم بندی می شود
1- علت تخمدانی: هر عاملی که باعث اشکال در رشد تخمکها شود باعث ناباروری می شود. مهمترین این عوامل شامل موارد زیر می باشد
بیماری تخمدانهای پلی کیستی ، نارسایی زود رس تخمدان ، آمنوره با منشا هیپوفیز، اعمال جراحی روی تخمدانها ( مثلا برای کیست تخمدان). لازم به ذکر است که سن بالای 38 سال نیز از عوامل موثر در کاهش کیفیت تخمکها می باشد.
2- بیماری لوله تخمدان: هر عاملی که باعث صدمه به لوله های رحم شود موجب ناباروری می شود. عفونتهای مکرر ، اعمال جراحی در ناحیه لگن به خصوص آپاندیس ، باعث ناباروری با منشا لوله ای می گردد.
3- علل رحمی : اشکال غیر طبیعی رحم مثل رحم های سپتوم دار ، تک شاخ یا چسبندگیهای داخل رحم باعث ناباروری و یا سقط مکرر می گردند. میو مها یا پولیپهای داخل رحم که در منطقه کاویته رحم جای دارند نیز باعث ناباروری و سقط مکرر می گردند.
4- مشکلات سرویکس یا دهانه رحم: عفونتها ، مشکلات ایمونولوژی دهانه رحم یا سرویکس با بی حرکت کردن اسپرمها مو جب ناباروری می شوند.
5- اندومتریوز: برگشت خون قاعدگی به داخل حفره لگن باعث ایجاد اندومتریوز می شود . وجود این ضایعات باعث چسبندگی لگن ،مشکلات لوله ای و کیست های تخمدانی می گردد. کیستهای تخمدانی اندومتریوز را اصطلاحا اندومتریوما می گویند.
گاهی ممکن است چند عامل زنانه هم زمان در یک زن وجود داشته باشد . مثلا خانمی که بیماری تخمدان پلی کیستی دارد ، به دلیل عفونت ، دچار چسنبدگی لوله ای هم شده باشد. مسلم است که در این موارد مشکل پیچیده تر شده و نیازمند بررسی های بیشتر می باشد.